Innowacja „Radosny świat ortografii”

Szkoła Podstawowa im. A. Mickiewicza w Bożewie
Autor: Katarzyna Kucińska
Innowacja realizowana będzie w klasie III  (rok szkolny 2023/2024)
Termin wprowadzenia i czas trwania innowacji: 01.10. 2023 r. – 31.05.2024  r.
Rodzaj innowacji: organizacyjno – metodyczna

Idea innowacji:
Innowacja „Radosny świat ortografii” ma na celu poprzez zabawę, gry i interesujące zajęcia uatrakcyjnić naukę ortografii. Pokazać uczniom, że nauka reguł ortograficznych może być przyjemna i łatwa. Innowacja ma również przygotować uczniów do edukacji języka polskiego w drugim etapie kształcenia, do udziału w konkursach i do pisania różnorodnych dyktand.

Wstęp:
Nieodzownym składnikiem wykształcenia współczesnego człowieka jest wysoki poziom umiejętności posługiwania się językiem polskim w mowie i piśmie. Dlatego jednym z podstawowych zadań szkoły jest nauczenie dzieci poprawnego mówienia i pisania. Integralną częścią procesu poprawnego pisania jest opanowanie ortografii.
Umiejętność tę kształtuje się poprzez systematyczną, planową i wytrwałą pracę z uczniami w ciągu całego okresu nauki szkolnej. Ortografia sprawia niektórym dzieciom kłopot, ale nie zrzucajmy winy na dziecko za słabą ocenę z dyktanda - raczej winne są skomplikowane zasady pisowni naszego języka ojczystego.  A mówiąc poważnie - problemy z ortografią wynikają ze złych metod uczenia dziecka. Nauka ortografii stanie się przyjemna (a tym samym i skuteczna), jeśli będziemy stosować odpowiednie techniki  - zabawę, rymowanie, skojarzenia.
Praca nad prawidłowym opanowaniem ortografii wymaga wiele trudu i wysiłku zarówno ze strony ucznia jak i nauczyciela. Jej skuteczność zależy jednak od wielu czynników do których należą:
- stopień zaawansowania analizy i syntezy słuchowo - wzrokowej,
- koordynacja wzrokowo - ruchowa i orientacja przestrzenna,
- koncentracja uwagi, pamięci,
- tempo i technika czytania,
- zdolność logicznego myślenia,
- znajomość zasad ortograficznych i gramatycznych,
- właściwa organizacja i atmosfera pracy.
Nabycie umiejętności poprawnego pisania w toku pierwszych lat nauki szkolnej umożliwia dzieciom zdobywanie wiedzy na kolejnych etapach kształcenia. W klasach młodszych uczniowie mają większe lub mniejsze kłopoty z poprawnym pod względem ortograficznym zapisem wyrazów. Niechętnie wykonują dodatkowe ćwiczenia, które często są dla nich monotonne i nudne, a ortografia wydaje im się bardzo trudna.
To właśnie skłoniło mnie do zajęcia się szerzej tym zagadnieniem, napisania innowacji, przygotowania szeregu zajęć o tej tematyce.

Cele ogólne innowacji :
·        rozwijanie umiejętności  i zainteresowań ortograficznych,
·        wzbogacanie zasobu słownictwa,
·        doskonalenie umiejętności stosowania zasad ortografii w praktyce,
·        poszerzenie wiedzy zdobywanej na lekcjach,
·        kształtowanie umiejętności pracy w grupach,
·        kształtowanie pozytywnego nastawienia do podejmowania wysiłku intelektualnego, pobudzanie ciekawości poznawczej,
·        kształtowanie nawyku czujności oraz spostrzegawczości ortograficznej,
·        wdrażanie do nawyku korzystania ze słownika ortograficznego.

Cele szczegółowe:
- zaznajamianie uczniów z regułami ortograficznymi i właściwym ich stosowaniem,
- utrwalanie materiału ortograficznego drogą różnych ćwiczeń, gier i zabaw dydaktycznych,
- kształcenie spostrzegawczości ortograficznej, samodzielne poprawianie błędów,
- stosowanie poznanych zasad w pracach pisemnych,
- rozwijanie czujności ortograficznej (zapobieganie błędom w zapisie wyrazów),
- kształcenie analizy wzrokowo - słuchowej wyrazów,
- rozwijanie różnych form aktywności uczniów,
- wdrażanie do samokontroli i samooceny,
- łączenie nauki z zabawą,
- przygotowanie uczniów do konkursów ortograficznych.

Formy:
·        indywidualna
·        w parach
·        zespołowa
·        grupowa
Metody:
·  samodzielnych doświadczeń,
·  obserwacji, wykładu,
·  pokazu, burzy mózgów.

Środki dydaktyczne stosowane na zajęciach:
- ilustrowane słowniczki ortograficzne,
- tablice ortograficzne,
- gry dydaktyczne,
- wierszyki, rymowanki,
- krzyżówki, zagadki,
- plątaninki, ortogramy,
-  logogryfy,
- rebusy, quizy,
- ćwiczenia ortograficzne

Tematyka zajęć innowacyjnych:
1. Organizacja zajęć ortograficznych.
2. Poznanie zasad korzystania ze słowniczków ortograficznych.
3. Zasady pisowni wyrazów z "ó" wymiennym, niewymiennym, z końcówkami -ów, - ówka, - ówna.
4. Zasady pisowni wyrazów z "u" w zakończeniach: - un, - unka, - ulec,
- unek, - uję, - ujesz; w zakończeniach wyrazów zdrabniających lub spieszczających.
5. Utrwalanie i sprawdzanie pisowni wyrazów z "ó" i "u". Samokontrola.
6. Zasady pisowni wyrazów z "rz" niewymiennym, wymiennym, po spółgłoskach i w zakończeniach rzeczowników.
7. Pisownia "sz" w stopniu wyższym i najwyższym przymiotników.
8. Konkursy ortograficzne.
9. Pisownia wyrazów ze spółgłoskami miękkimi zmiękczonymi przez "i" oraz kreską nad literą.
10. Analiza wzrokowo - słuchowa wyrazów - przenoszenie wyrazów.
11. Pisownia wyrazów z "ż" wymiennym, niewymiennym, po spółgłoskach.
12. Utrwalanie poznanych zasad ortograficznych.
13. Pisownia wyrazów z " ch" wymiennym, na końcu wyrazów i po literze s.
14. Pisownia wyrazów z "h" wymiennym, w "hałaśliwych" wyrazach i w wyrazach, które należy zapamiętać.
15. Pisownia wyrazów z "ą" i "ę" w rzeczownikach liczby pojedynczej, przed l, ł w zakończeniach form osobowych czasowników, gdy wzajemnie się wymieniają.
16.Pisownia "-om", "-on", " -em ", "-en" przed niektórymi spółgłoskami i w wyrazach zapożyczonych.
17.Pisownia wyrazów z utratą dźwięczności na końcu i w środku wyrazów.
18.Zasady pisowni wyrazów wielką literą. Wielka litera w pisowni imion, nazwisk, nazw ulic, nazw geograficznych, w korespondencji, na początku zdania, w tytułach utworów literackich.
19. Pisownia partykuły „nie” z poznanymi częściami mowy.
20. Quizy i zagadki ortograficzne.
21. Stosowanie oraz pisownia często używanych skrótów.
22. Znaki interpunkcyjne na końcu zdania. Przecinek przy wyliczaniu.
23. Dyktanda.
24. Wybór "Mistrza ortografii".

Oczekiwane efekty wdrożenia innowacji pedagogicznej:
      - poprawa efektywności kształcenia w zakresie opanowania zasad ortograficznych przez uczniów,
      - wykształcenie u uczniów pozytywnego stosunku do nauki ortografii,
      - umiejętne  korzystanie ze słowniczka ortograficznego,
     -  czytanie  ze zrozumieniem różnych tekstów,
      - umiejętność pisania ze słuchu poznanych wyrazów z trudnościami ortograficznymi,
      - stosowanie poznanych zasad pisowni w pracach pisemnych,

Zakres innowacji
Innowacja obejmie dzieci  z klasy III ( I okres edukacyjny).
Materiał będzie realizowany jako cykl zajęć prowadzonych systematycznie, jeden raz w tygodniu po 45 minut w okresie od października 2023r. do końca maja 2024r. W trakcie zajęć dzieci realizować będą powyższą tematykę innowacji. Będą utrwalać, poznawać zasady ortografii poprzez szereg zabaw, gier, rebusów, krzyżówek, łamigłówek i ciekawych pomocy dydaktycznych.

Ewaluacja innowacji:
Badanie efektów będzie odbywać się w ciągu całego roku szkolnego podczas zajęć z edukacji polonistycznej i zajęć z innowacji.
W celu uzyskania odpowiedzi czy innowacja przynosi efekty będę stosowała różnorodne metody, techniki i narzędzia badawcze.

Ocena pracy uczniów będzie dokonywana na podstawie:

• aktywności i zaangażowania uczniów podczas wykonywanych zadań (systematyczna obserwacja na każdych zajęciach),
• pisania dyktand (pisanie tekstów z pamięci i ze słuchu),
• pracy własnej i grupowej,
• prowadzenia dokumentacji,
• analizy wytworów pracy dzieci.

Zastosuję również analizę porównawczą, czyli diagnozę na początku i na końcu roku szkolnego. Uczniowie napiszą to samo dyktando w październiku i w maju, co pozwoli określić stopień przyrostu wiedzy z ortografii.
W maju 2024 r. odbędzie się także konkurs, w którym wyłonię Mistrza Ortografii kl. III.
Pod koniec roku szkolnego dokonam analizy badanych efektów oraz przedstawię ocenę i rezultaty wdrożonej innowacji Dyrektorowi Szkoły oraz Radzie Pedagogicznej. Po zakończeniu realizacji innowacji uczniowie wzbogacą zasób słownictwa, wykształcą  spostrzegawczość ortograficzną, przyswoją podstawowe zasady pisowni i będą potrafili zastosować je w praktyce, co przyczyni się do podniesienia poziomu ich wiedzy i umiejętności.

Bibliografia:
1. M. Lelonek, T. Wróbel - Praca nauczyciela i ucznia w klasach I - III. Warszawa 1990.

2. W. Skrzypiec - Ćwiczenia gramatyczno- ortograficzne i stylistyczne. Warszawa 1992.   

3. Z. Gajewska – Ćwiczenia ortograficzne. Poznań 2012.

4. M. Kaleta -Sawicka, I. Skalska - Vademecum nauczania ortografii w klasach początkowych. Kielce 1996.