"Bajka dobra na wszystko"

Innowacja pedagogiczna opracowana dla dzieci 3-4 letnich realizowana w okresie 

od 01.10.2021r. do 31.05.2022r.

Autor: Danuta Deręgowska

I.                Idea innowacji

Dziecko przekraczając próg przedszkola targane jest różnymi emocjami. Przystosowanie się do zasad i norm panujących w przedszkolu, adaptacja w nowym środowisku, rozłąka z rodzicami, nowi koledzy – wszystko to sprawia, że dziecko w nieznanym otoczeniu czuje się samotne i boi się tego, co nowe. Również w domu rodzinnym zdarzają się lub trwają sytuacje, z którymi jest mu trudno sobie poradzić (pojawienie się rodzeństwa, odejście kogoś bliskiego, pobyt w szpitalu, rozwód rodziców itp.). Takie wydarzenia tylko pogłębiają jego niepewność i strach.

Dzieci nie znają sposobów radzenia sobie z takimi emocjami ani słów określających ich przeżycia. Brak tych umiejętności może stanowić podłoże do rozwoju negatywnych emocji, problemów w kontaktach z rówieśnikami, braku zaufania w stosunku do siebie i innych, obniżenia poczucia własnej wartości. Problemy emocjonalne i komunikacyjne sprawiają, iż dzieci są zamknięte w sobie, nie wierzą we własne możliwości, nie rozumieją norm społecznych, nie radzą sobie w codziennych sytuacjach.

Bazując na swoim wieloletnim doświadczeniu w pracy z dziećmi uważam, że metodą  skutecznie redukującą te niepożądane stany emocjonalne jest terapia przez bajkę, popularnie zwana bajkoterapią.

Bajki terapeutyczne pozwalają dziecku bez lęku spojrzeć na swoje problemy i uczą, jak pomagać sobie samemu w trudnych sytuacjach. Cechą wspólną pozycji książkowych tego gatunku jest podobna sytuacja wyjściowa – bohater znajduje się w trudnym położeniu i przeżywa stany lękowe, a postaci wprowadzone do tych opowiadań mają pomóc mu znaleźć sposoby ich przezwyciężania.

 

II.             Założenia innowacji

Niniejsza innowacja pedagogiczna „Bajka dobra na wszystko” opiera się na czytaniu dzieciom krótkich opowiadań, których głównym celem jest przezwyciężanie lęku. Pozycje książkowe zostały starannie wyselekcjonowane w oparciu o książkę Doris Bett Bajki, które leczą. Harmonogram bajek w założeniu będzie elastyczny, dopasowany do indywidualnych potrzeb dzieci, w jego skład wejdą m.in. wybrane opowiadania prekursorki bajkoterapii w Polsce Marii Molickiej oraz wybrane bajki autorstwa Maciejki Mazan. Czytanie bajek będzie wspomagane przez:

-       program terapeutyczny Ruch Rozwijający Weroniki Sherbone,

-       stymulację polisensoryczną (wielozmysłowej) Porannego Kręgu.

Dzieci będą miały możliwość przebycia z bohaterem całej drogi wyjścia z lęku i niepewności. Bohaterami bajek terapeutycznych będą małe zwierzątka, rówieśnicy, przedmioty lub zabawki, z którymi słuchacz będzie mógł się łatwo identyfikować. Na zakończenie każdego spotkania dzieci będą miały możliwość wyrażenia swoich emocji i przeżyć poprzez twórczość plastyczną.

 

III.           Zakres innowacji

Innowacją objęte będą dzieci z punktu przedszkolnego w roku szkolnym 2021/22, będzie ona realizowana w ramach podstawy programowej, poszerzając ją o treści zawarte w programie innowacji.

 

IV.           Cele innowacji

Cele główne:

-       redukcja lęku poprzez przeżywanie historii bohaterów oraz poznawanie sposobów przezwyciężania trudności,

-       wzmacnianie poczucia bezpieczeństwa,

-       ukazywanie wzorców godnych naśladowania,

-       usprawnianie funkcjonowania społeczno-emocjonalnego dzieci,

-       dostarczanie dzieciom różnorodnych wrażeń polisensorycznych.

Cele szczegółowe:

-       nawiązywanie pozytywnych kontaktów poprzez współdziałanie w grupie,

-       szanowanie innych osób bez względu na ich odmienność,

-       umiejętność rozróżniania dobrego i złego postępowania,

-       umiejętność dostrzegania problemów innych osób,

-       wzmacnianie poczucia własnej wartości,

-       budowanie zaufania w stosunku do siebie i otoczenia.

 

V.              Opis innowacji

Zajęcia będą odbywały się raz w miesiącu, w specjalnie wygospodarowanym w ramowym planie dnia czasie. Ich struktura będzie składała się ze stałych elementów, znanych i przewidywalnych dla dzieci. Bedą to kolejno:

1. Odtworzenie utworu J. Straussa Tritsch-Tratsch Polka, będącego sygnałem dla dzieci do sprzątania sali i siadania na chuście animacyjnej
2. Rymowanka na powitanie
3. Wąchanie olejków w kręgu w celu stymulacji wielozmysłowej (zapachy dostosowane do pór roku – lawenda, mięta, cytryna, róża)
4. Słuchanie bajek, opowiadań czytanych lub opowiadanych przez nauczyciela, dobranych w taki sposób aby zostały osiągnięte założone cele.
5. Dyskusja w formie burzy mózgów umożliwiająca swobodną wypowiedź dzieciom.
6. Możliwość wyrażenia swoich emocji i przeżyć poprzez twórczość plastyczną (kolorowanie mandali, emotikonek wyrażających stany emocjonalne, swobodna ekspresja pędzlem na arkuszu papieru, rysowanie bohaterów itp.).
7. Masażyki lub ćwiczenia wg programu Weroniki Sherbone mające na celu poznanie siebie, nawiązanie kontaktu i współpracy w grupie w atmosferze zaufania i bezpieczeństwa.

Tematyka zajęć realizowanych w ramach innowacji będzie różnorodna. W założeniu na każdym spotkaniu omawiany będzie inny problem, z którym dzieci mogą się spotkać, a także sposoby jego rozwiązania. Punktem wyjścia będzie dedykowana danemu tematowi literatura. Kolejność omawianych pozycji pozostaje elastyczna ze względu na indywidualne potrzeby dzieci. W poszczególnych miesiącach planowane jest omawianie następujących opowiadań i bajek:

1. Październik, M. Molicka, Duch krecik – o lęku separacyjnym.
2. Listopad, M. Molicka, O dwóch ołówkach – o nieumiejętności nawiązywania bliskich kontaktów w grupie oraz braku akceptacji.
3. Grudzień, M. Mazan, Jak Róża się nie poddała – o nieumiejętności przegrywania, pogodzenia się z porażką.
4. Styczeń, M. Molicka, Mrok i jego przyjaciele – o lęku przed zasypianiem w ciemności.
5. Luty, M. Molicka, Piłeczka – o nadpobudliwości ruchowej.
6. Marzec, D. Brett, Opowiadanie o Ani – o relacjach z rodzeństwem.
7. Kwiecień, M. Molicka, Bajka o brzydkim misiu – o akceptacji „inności”.
8. Maj, D. Brett, Opowiadanie o Ani – o dokuczaniu, jak temu zaradzić.

 

VI.           Metody i formy realizacji innowacji

Metody pracy:

-       słuchanie bajek, baśni, opowieści czytanych lub opowiadanych przez nauczyciela,

-       burza mózgów (twórcze rozwiązywanie problemów bohaterów),

-       pogadanki, rozmowy,

-       elementy Ruchu Rozwijającego W. Sherbone,

-       stymulacja polisensoryczna.

Formy pracy:

-       indywidulana,

-       zespołowa,

-       grupowa.

 

VII.         Środki i pomoce dydaktyczne

-       treści bajek, opowiadań,

-       płyty CD z nagraną muzyką relaksacyjną  oraz utworem J. Straussa,

-       ilustracje tematyczne,

-       różnorodne materiały i narzędzia plastyczne,

-       chusta animacyjna,

-       świeczki i olejki zapachowe,

-       piłeczki do masażu.

 

VIII.      Przewidywane efekty

Dziecko:

-       nabywa większej pewności siebie,

-       rozpoznaje, nazywa i wyraża swoje emocje,

-       zna sposoby przezwyciężania własnych lęków,

-       umie współpracować w grupie,

-       odróżnia dobro od zła,

-       jest wrażliwe na problemy innych.

 

IX.           Ewaluacja

Ewaluacja innowacji dokonywana będzie na bieżąco poprzez systematyczną obserwację zachowań dzieci podczas zajęć, a także rozmowy z nimi. Prace plastyczne, będące wynikiem spontanicznego działania pod wpływem doznań i uczuć, będą stanowić ważny materiał badawczy. Źródłem informacji będą także rozmowy z rodzicami.

 

X.              Bibliografia

1. Bajki, które leczą. Cz. 1 / Doris Brett; przeł. Małgorzata Trzebiatowska. – Wyd. 2. – Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2005
2. Bajki, które leczą. Cz. 2 / Doris Brett; przeł. Hanna Dankiewicz. – Wyd. 2. – Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2005
3. Bajki terapeutyczne. Cz.1 / Maria Molicka; Wyd. 2. – Poznań: Media Rodzina, 2003
4. Bajki terapeutyczne. Cz.2 / Maria Molicka; Wyd. 2. – Poznań: Media Rodzina, 2003
5. Bajkoterapia w przedszkolu. Bajki terapeutyczne. Maciejka Mazan, Warszawa: PWN, 2019
6. Bajkoterapia w przedszkolu. Scenariusze zajęć z elementami bajkoterapii. Maciejka Mazan, Warszawa: PWN, 2017
7. Ruch rozwijający dla dzieci. Weronika Sherbone, Warszawa: PWN, 2013