Innowacja pedagogiczna programowo-metodyczna w nauczaniu ortografii języka polskiego POLUBIĆ ORTOGRAFIĘ

Nazwa szkoły: Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza w Bożewie

Autorzy: Renata Domańska, Anna Domańska, Joanna Ostrowska

Tytuł: Polubić ortografię

Przedmiot: język polski

Rodzaj innowacji: programowo-metodyczna

Data wprowadzenia: wrzesień 2019r.

Data zakończenia: maj 2020r.

Zakres innowacji:

            Adresatami innowacji są uczniowie klas IV, V, VI, VII, VIII. Czas realizacji innowacji obejmuje rok szkolny 2019/2020 z możliwością jej kontynuowania w następnym roku szkolnym.

            Zajęcia innowacyjne odbywać się będą jako element godziny lekcyjnej, przynajmniej trzy razy w tygodniu. Materiał będzie realizowany systematycznie w czasie  prawie każdej lekcji języka polskiego, w postaci 5 -10 minutowych elementów lekcji poświęconych ortografii. Część zadań związana będzie z samokształceniem, wypełnianiem kart pracy, krzyżówek, rebusów w postaci zadań domowych na bieżąco sprawdzanych przez nauczyciela. W trakcie zajęć dzieci realizować będą powyższą tematykę innowacji, a przy tym utrwalać zasady poprzez ciągłe powtórki i ćwiczenia, poprzez szereg zabaw, gier, rebusów, krzyżówek, łamigłówek i ciekawych pomocy dydaktycznych.

            Niniejsza innowacja ma na celu przede wszystkim nabycie przez uczniów umiejętności poprawnego zapisu treści pod względem ortograficznym ze świadomym wykorzystywaniem zasad pisowni. Ma ona zachęcać i motywować uczniów do samokontroli podczas pisowni oraz do przekonania, że ortografię można polubić i można się jej nauczyć .

Motywacja wprowadzenia innowacji:

            Innowacja „Polubić ortografię” jest naszą odpowiedzią na potrzeby i deficyty uczniów, a także wyjściem naprzeciw wymogom edukacyjnym zawartym w aktualnej podstawie programowej dla II etapu edukacyjnego.

            Na podstawie wieloletnich obserwacji oraz przeprowadzonych diagnoz w pracy w szkole zauważyłyśmy, że uczniom najbardziej brakuje usystematyzowanej i utrwalonej wiedzy ortograficznej. Dlatego też główną przyczyną opracowania innowacji była potrzeba poprawy jakości zapisu wypowiedzi pisemnych pod względem ortograficznym.

Opis innowacji:

1. I.     Wstęp

Jednym z podstawowych zadań szkoły jest nauczenie dzieci poprawnego mówienia i pisania. Integralną częścią procesu poprawnego pisania jest opanowanie ortografii. Umiejętność tę kształtuje się poprzez systematyczną, planową i wytrwałą pracę z uczniami w ciągu całego okresu nauki szkolnej. Praca nad prawidłowym opanowaniem ortografii wymaga wiele trudu i wysiłku, zarówno ze strony ucznia, jaki nauczyciela, jednak nabycie umiejętności poprawnego pisania umożliwia dzieciom zdobywanie wiedzy na kolejnych etapach kształcenia.

Kłopoty z ortografią są słabością naszych uczniów, co potwierdzają analizy diagnoz, sprawdzianów i prac pisemnych. Chcąc, aby ten stan rzeczy uległ poprawie, a także mając na względzie poprawę jakości pracy swojej jako nauczyciela polonisty, poprawę jakości pracy ucznia, a tym samym poprawę jakości pracy szkoły, zamierzamy wprowadzić niniejszą innowację.

II. Założenia ogólne

Innowacja skierowana jest do uczniów klas IV, V, VI, VII, VIII.

Główne założenia pracy na innowacyjnych zajęciach:

- wypracowanie u uczniów świadomości ortograficznej,

- utrwalenie zasad i reguł ortograficznych,

- wdrożenie pracy metodą wielokrotnych powtórzeń.

III. Cele innowacji

Celem zajęć jest wspomaganie uczniów w procesie opanowywania treści i umiejętności polonistycznych (mówienie, słuchanie, czytanie, pisanie, nauka o języku). Szczególny nacisk będzie położony na naukę i utrwalanie ortografii.

Cel główny:

- opanowanie przez uczniów umiejętności i nawyku bezbłędnego pisania poprzez ugruntowywanie zasad ortografii.

Cele szczegółowe:

Uczeń:

 - poprawnie buduje tekst, stosując środki językowe i przestrzegając norm ortograficznych,

 - dostrzega różnice między fonetyczną a graficzną formą wyrazu,

 - bogaci słownictwo,

 - ćwiczy pamięć,

 - rozbudza zainteresowanie ortografią,

 - doskonali umiejętność poprawnej pisowni poprzez naukę, zabawę oraz korzystanie z różnych źródeł informacji (np. słowniki ortograficzne, komputer i gry dydaktyczne)

 - uczy się systematyczności,

 - umie wykorzystać wiedzę w praktyce.

IV. Metody i formy

            Przy realizacji innowacji przewidujemy wykorzystać następujące formy i metody pracy:

• gry dydaktyczne, zabawy edukacyjne,
• rozwiązywanie krzyżówek, łamigłówek, rebusów, zagadek,
• nauka wierszy – rymowanek uczących zasad ortograficznych,
• praca z tekstem, uzupełnianie luk,
• wypełnianie kart pracy przygotowanych przez nauczyciela,
• korzystanie z zasobów biblioteki szkolnej,
• korzystanie z gier, w tym komputerowych, tablicy interaktywnej,
• pisanie dyktand.

 Pomoce dydaktyczne:

• Słowniki ortograficzne z zasadami pisowni polskiej,
• Program edukacyjno-terapeutyczny ORTOGRAFFITI wyd. OPERON /poziom I i II,
• Programy multimedialne, m.in. „Ortograf”,
• Tablica interaktywna.

 

V. Przewidywane osiągnięcia (korzyści wdrożenia innowacji):

• poprawa efektywności kształcenia w zakresie opanowania zasad ortograficznych przez uczniów,
•  wykształcenie u uczniów pozytywnego stosunku do nauki ortografii,
•  umiejętne korzystanie ze słownika ortograficznego,
•  czytanie ze zrozumieniem różnych tekstów, z uwzględnieniem poprawnego zapisu wyrazów,
•  umiejętność pisania ze słuchu poznanych wyrazów z trudnościami ortograficznymi,
•  stosowanie poznanych zasad pisowni w pracach pisemnych.

VI. Tematyka zajęć

            Zagadnienia zostały opracowane w oparciu o podstawę programową kształcenia ogólnego dla II etapu edukacyjnego. Są one sposobem utrwalenia wiadomości i umiejętności zawartych w podstawie programowej z języka polskiego dla klas IV – VIII. Przewidziano realizację ok. 24 bloków tematycznych, oczywiście realizacja każdego z nich będzie odbywać się na kilku lekcjach.

Tematyka zagadnień innowacyjnych realizowanych w czasie lekcji: 
1. Zapoznanie uczniów z tematem innowacji ortograficznej oraz sposobami jej wdrażania.
2. Poznanie zasad korzystania ze słowników ortograficznych.
3. Zasady pisowni wyrazów z "ó" wymiennym, niewymiennym, z końcówkami -ów,

 - ówka, - ówna.
4. Zasady pisowni wyrazów z "u" w zakończeniach: - un, - unka, - ulec, 
- unek, - uję, - ujesz; w zakończeniach wyrazów zdrabniających lub spieszczających.
5. Utrwalanie i sprawdzanie pisowni wyrazów z "ó" i "u". Samokontrola.
6. Zasady pisowni wyrazów z "rz" niewymiennym, wymiennym, po spółgłoskach i w zakończeniach rzeczowników.
7. Pisownia "sz" w stopniu wyższym i najwyższym przymiotników.
8. Konkursy ortograficzne.
9. Pisownia wyrazów ze spółgłoskami miękkimi zmiękczonymi przez "i" oraz kreską nad literą. 
10. Analiza wzrokowo - słuchowa wyrazów - przenoszenie wyrazów.
11. Pisownia wyrazów z "ż" wymiennym, niewymiennym, po spółgłoskach.
12. Utrwalanie poznanych zasad ortograficznych.
13. Pisownia wyrazów z " ch" wymiennym, na końcu wyrazów i po literze s.
14. Pisownia wyrazów z "h" wymiennym, w "hałaśliwych" wyrazach i w wyrazach, które należy zapamiętać.
15. Pisownia wyrazów z "ą" i "ę" w rzeczownikach liczby pojedynczej, przed l, ł w zakończeniach form osobowych czasowników, gdy wzajemnie się wymieniają.
16. Pisownia "-om", "-on", " -em ", "-en" przed niektórymi spółgłoskami i w wyrazach zapożyczonych.
17. Pisownia wyrazów z utratą dźwięczności na końcu i w środku wyrazów.
18. Zasady pisowni wyrazów wielką literą. Wielka litera w pisowni imion, nazwisk, nazw ulic, nazw geograficznych, w korespondencji, na początku zdania, w tytułach utworów literackich.
19. Pisownia partykuły „nie” z poznanymi częściami mowy.
20. Quizy i zagadki ortograficzne.
21. Stosowanie oraz pisownia często używanych skrótów.
22. Znaki interpunkcyjne na końcu zdania. Przecinek przy wyliczaniu.
23. Dyktanda.
24. Wybór "Mistrza ortografii".

 

VII. Ewaluacja

            W celu uzyskania informacji zwrotnej przeprowadzimy:

 - ankietę dotyczącą realizacji celów prowadzonej innowacji,

 - rozmowy indywidualne i grupowe z uczniami,

 - rozmowy z rodzicami.

Ewaluacja będzie także dokonywana na bieżąco, najczęściej w formie dyktand. Wyniki uczniów objętych innowacją będą też widoczne podczas pracy na lekcjach języka polskiego. Ocena pracy uczniów będzie dokonywana również na podstawie aktywności i zaangażowania uczniów podczas wykonywanych zadań (systematyczna obserwacja na każdych zajęciach) oraz pracy własnej i grupowej, analizy wytworów pracy dzieci.Uczniowie wiele zasad i ćwiczeń będą mieć zapisanych w zeszytach przedmiotowych. W czasie trwania innowacji będzie prowadzony monitoring (rozmowy z uczniami, rozmowy z rodzicami, ankiety). Wnioski z ewaluacji posłużą do oceny stopnia oczekiwań uczniów i doskonalenia jakości pracy szkoły.

Zastosujemy również analizę porównawczą, czyli diagnozę na początku i na końcu roku szkolnego. Uczniowie napiszą to samo dyktando w październiku i w maju, co pozwoli określić stopień przyrostu wiedzy z ortografii. W maju 2020 r. odbędzie się także konkurs, w którym wyłonimy Mistrza Ortografii z każdej klasy (IV - VIII). Pod koniec roku szkolnego dokonamy analizy badanych efektów oraz przedstawimy ocenę i rezultaty wdrożonej innowacji Dyrektorowi Szkoły oraz Radzie Pedagogicznej.Po zakończeniu realizacji innowacji uczniowie wzbogacą zasób słownictwa, wykształcą  spostrzegawczość ortograficzną, przyswoją podstawowe zasady pisowni i będą potrafili zastosować je w praktyce, co przyczyni się do podniesienia poziomu ich wiedzy i umiejętności. 

 

VIII. Spodziewane efekty

Po zakończeniu realizacji innowacji uczniowie wzbogacą zasób słownictwa, wykształcą  spostrzegawczość ortograficzną, przyswoją podstawowe zasady pisowni i będą potrafili zastosować je w praktyce, co przyczyni się do podniesienia poziomu ich wiedzy i umiejętności. 

 

IX. Podsumowanie

            Niniejsza innowacja ma na celu zaprezentowanie korzyści płynących z umiejętności poprawnego zapisu wypowiedzi pod względem ortograficznym, chodzi również o wypracowanie u uczniów świadomości językowej, wykorzystywanie wiedzy w praktyce, bo sama znajomość zasad, bez odpowiedniego treningu ćwiczeniowego i nawyku samokontroli,nie sprawi, że uczeń będzie pisał bezbłędnie.

 

Bibliografia:

1. D. Chwastniewska: Ortograffiti komplet poziom I. Operon, 2009

2. R. Czabaj: Ortograffiti komplet poziom II. Operon, 2009

3. M. Nagajowa: Kształcenie języka ucznia w szkole podstawowej. Warszawa, WSiP 1985

4. W. Gawdzik: Ortografia na wesoło i na serio. Omnipress 1992

5. J. Wójcik: Nauka ortografii

6.A. Szuta: Wesołe dyktanda. Aksjomat, Kraków 2005

7. M. Kwiecień: Uczę się ortografii, Nowe Wydawnictwo Warszawskie, Warszawa 1994

8. B. Włodarczyk: Ortografia na szóstkę. Skrzat, Kraków 2009

9. Zasoby Internetu.